Θα πιάσουμε το μίτο της Αριάδνης;

Παναγιώτης Μαυροειδής

Αυτή καθ’ αυτή η θεωρία περί  ‘’μονόδρομου’’ της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι απολύτως  αντιδραστική.

Είναι αστεία η θεώρηση ότι  ‘’ο κόσμος μας όλος είναι η  Ευρωπαϊκή Ένωση και το Ευρώ και έξω από αυτά υπάρχουν  ‘’λιμοί, σεισμοί και  καταποντισμοί’’.

Είναι πολύ ευρεία  η ανθρωπότητα, με τα 181 κράτη της, τους λαούς της, τους πολιτισμούς  της, για να χωρέσει  στο στενό κορσέ των μόλις 27 χωρών της ΕΕ, των  μόλις 17 στην ευρωζώνη, των 6 βασιλιάδων και των 25 εκατομμυρίων ανέργων

Η θέση η δική μας και τη θέτουμε για νηφάλια συζήτηση είναι ακριβώς αντίθετη: Δεν υπάρχει λόγος να ανέβουμε στον Γολγοθά της ευρωζώνης και της ΕΕ μέχρι τέλους και να φτάσουμε στη σταύρωση.

Η μόνη λύση που ωφελεί το λαό είναι η  διπλή έξοδος από ευρωζώνη και ΕΕ, ενταγμένη σε μια νέα πορεία, με γνώμονα τα συμφέροντα της κοινωνικής εργαζόμενης πλειονότητας, πριν από όλα στην απασχόληση, την αξιοπρεπή ζωή, αλλά και  τη δημοκρατία και την ελευθερία.

Αυτός είναι ο άλλος δρόμος, ο αντικαπιταλιστικός δρόμος, ενταγμένος σε μια  σύγχρονη σοσιαλιστική κομμουνιστική στόχευση.

Πρέπει να εξηγηθούμε για αυτή μας την θέση. Είμαστε σε μια κατάσταση όπου διαλύουν τη ζωή μας τα μνημόνια της τρόικα. Τι σημαίνει όμως  τρόικα; Είναι η ΕΕ, η ΕΚΤ, δηλαδή πάλι η ΕΕ και το ΔΝΤ.

Να λοιπόν ο πρώτος λόγος. Θέλουμε να ξεφύγουμε από τη θηλιά που μας έχουν βάλει αυτοί που στήνουν και επιβάλλουν τα μνημόνια, πατώντας επί δικαιωμάτων και πτωμάτων.

Αλλά ας το δούμε και αλλιώς. Ποιο είναι το υπερ- κόμμα του ευρώ που φρίττει στην ιδέα της αποχώρησης από την ευρωζώνη; Δεν είναι η τρόικα εσωτερικού;   ΝΔ, ΠΑΣΟΚ, ΔΗΜΑΡ; Δεν είναι ο Δασκαλόπουλος και ο ΣΕΒ; Είναι  δηλαδή οι υπερασπιστές των μνημονίων, της λιτότητας, των ιδιωτικοποιήσεων. Ο δρόμος τους δεν είναι δρόμος μας. Τα συμφέροντα τους είναι αντίθετα με αυτά των εργαζομένων, των ανέργων, των φτωχών, των μικρομεσαίων, που βάζουν λουκέτο, των αγροτών που ξεκληρίζονται.

Μας λένε κάποιοι, καλόπιστα ή κακόπιστα: Μα μήπως  κάνετε την τρίχα τριχιά και γενικεύετε συμπεράσματα για την ΕΕ, από μια άσχημη συγκυρία και την μετατρέπετε σε αποδιοπομπαίο τράγο?

Ας κοιτάξουμε πίσω λοιπόν.

Τι μας λέει το παράδειγμα της Ολυμπιακής; Πρόστιμα και κυνηγητό στο ελληνικό κράτος, μέχρι να την πουλήσει κοψοχρονιά στον ιδιώτη.

Είναι θεμελιώδης κανόνας αυτός για την ΕΕ: Κατάργηση κάθε δημόσιας επιχείρησης και δημόσιας λειτουργίας έστω και κουτσουρεμένης, στο όνομα του ‘’ελεύθερου’’ ανταγωνισμού, στην πραγματικότητα σε όφελος της δημιουργίας καπιταλιστικών ολιγοπωλίων ή  και μονοπωλίων σε κάθε αντίστοιχο ζωτικό τομέα.

Να θυμηθούμε το παράδειγμα των Ναυπηγείων Σκαραμαγκά.  Εκεί έχουμε απόφαση και πρόστιμα επίσης,  που απαγορεύουν εκτέλεση μη πολεμικών και εκτός ΕΕ προμηθευτών ή πελατών.

Και αυτό είναι θεμελιώδης κανόνας στην ΕΕ:  Όχι διάρθρωση της παραγωγής με βάση δυνατότητες και ανάγκες απασχόλησης και ζωής αυτού του λαού- πχ η Ελλάδα είναι μια νησιωτική χώρα, με ναυτιλία, τι πιο απλό να έχει ναυπηγικές δραστηριότητες;- αλλά με βάση ένα άλλο καταμερισμό σε ευρωπαϊκό επίπεδο που να βολεύει τους πολυεθνικούς γίγαντες.

Άλλο ένα παράδειγμα. Θυμόμαστε τον υπουργό του ΠΑΣΟΚ που έλεγε πως ‘’άμα βγούμε από το ευρώ δε θα έχουμε ούτε ζάχαρη για τον καφέ μας’’. Και το έλεγε τη στιγμή που έκλειναν με απόφαση της ΕΕ ή περιόριζαν την παραγωγή τα ελληνικά εργοστάσια ζάχαρης, μετατρέποντας την Ελλάδα σε εισαγωγέα από εξαγωγέα.

Υπάρχει όμως και μια ακόμη ουσιώδης διάσταση της ΕΕ σε ότι αφορά την εσωτερική δομή των κοινωνικο-οικονομικών λειτουργιών, που αποτελεί κριτήριο για την αριστερά.

Είναι η  αντιδραστική αναδιάρθρωση των εργασιακών σχέσεων. Η προώθηση της ελαστικής εργασίας. Η  διάλυση των ασφαλιστικών συστημάτων. Η επιχειρηματοποίηση της παιδείας.

Για όλα αυτά, υπάρχουν πολλές σελίδες και δείγματα αντιδραστικής γραφής της ΕΕ με συνόδους και οδηγίες επιβολής των αντικοινωνικών αθλιοτήτων.

Αυτή είναι η ΕΕ και από εδώ ξεκινά η στάση μας.

Σε αυτές τις ζωτικές λειτουργίες της, πρέπει να προσέξουμε ακόμη μία: Η ΕΕ δεν ήταν μόνο μια ένωση του κεφαλαίου απέναντι στις εργατικές τάξεις και τους λαούς της Ευρώπης. Είχε πάντα ως μια ιδιαίτερη λειτουργία ή αποτέλεσμα την κατίσχυση των ηγεμονικών καπιταλιστικών  χωρών σε βάρος  των περιφερειακών, πράγμα που έχει διπλή αρνητική επίδραση στους λαούς αυτών των χωρών. Αυτή την  λειτουργία, που χτίσθηκε με αιματηρές συνέπειες  δεκαετίες τώρα, ήρθε να την κλειδώσει, να τη στερεώσει  το ευρώ.

Το ευρώ ήταν πάντα το μαλακό νόμισμα για τις εξαγωγικές χώρες και  το σκληρό νόμισμα για τις πιο αδύνατες. Τα ελλείμματα του νότου είναι ακριβώς τα πλεονάσματα του βορρά.

Το ευρώ αποτέλεσε και αποτελεί τον αστυνόμο διατήρησης αυτής της ανισοτιμίας, έχοντας χαθεί μέσα στην ευρωζώνη η δυνατότητα στοιχειώδους άμυνας μέσω εθνικής νομισματικής πολιτικής.

Το ευρώ είναι ο δημιουργός και ο ‘’λαδωτής’’ της χρεομηχανής που έχει στηθεί. Δεν είναι άσχετη η γιγάντωση του χρέους με το ευρώ. Τι έγινε την περίφημη δεκαετία 2000-2009,  που υποτίθεται πως ‘’έδεναν  τα σκυλιά με του λουκάνικα’’; 489 δις δάνεια για να καλυφτεί ένα αθροιστικό έλλειμμα 15 δις, μόλις 3% επί των δανείων.

Μας  έδωσαν επομένως   ‘’τζάμπα, αβέρτα και φτηνό ευρώ’’, όχι για να καλυφτούν  έλλειμμα ή χρέος, αλλά για δυο λόγους:

Για να αγοράσουμε τα προϊόντα των ευρωπαϊκών πολυεθνικών ή να κάνουμε  έργα τύπου μεγάλων αξόνων, που θα έκαναν  οι εταιρείες τους, μαζί με ντόπιους εργολάβους. Έδωσαν λεφτά για να κάνουν business, για  να τους επιστραφούν μαζί με κέρδος, αλλά έχοντας φουντάρει και ολόκληρους κλάδους στην Ελλάδα. Για να δημιουργήσουν χρέος, να δουλέψει η τοκογλυφία, να μας  αποθηκεύσουν, να στήσουν τη χρεομηχανή. Το  ίδιο δεν έγινε και στην Κύπρο σε μια νύχτα;

Ας ξαναδιαβάσουμε με άλλο μάτι,  αυτό που έλεγαν τότε για το μηχανισμό της ΟΝΕ και τις τρεις  θεμελιώδεις προϋποθέσεις της.

Πρώτο, κοινό νόμισμα. Εισήγαγαν το ευρώ με τις παραπάνω λειτουργίες.

Δεύτερο, ενιαίο τραπεζικό σύστημα.  Έχουμε πλέον την ΕΚΤ σε ρόλο δικτάτορα, αλλά δεν έχει φτιαχτεί και ακριβώς αυτό που θέλουν, για αυτό προχωράνε τώρα σε τραπεζική εποπτεία ή/και ένωση.

Τρίτο, δημοσιονομική πειθαρχία. Είναι ακριβώς αυτό που ζούμε τώρα με τα μνημόνια.

Να γιατί Ευρωζώνη σημαίνει μνημόνιο, μνημόνιο σημαίνει Ευρώ.

Βεβαίως για να γίνουν αυτά έπρεπε να είχαν και να έχουν  εδώ πρόθυμους. Και έχουν  βέβαια.  Ο λόγος  για την ελληνική ολιγαρχία και για το πολιτικό σύστημα και κράτος που δρα για λογαριασμό της. Η απόλυτη  ταύτιση της ελληνικής αστικής τάξης δεν αφορά μόνο τον κοινωνικό κανιβαλισμό σε βάρος των εργαζομένων, αλλά εξ ίσου και την υπερ-αντιδραστική στροφή που συντελείται σε βάρος κάθε έννοιας δημοκρατίας και  λαϊκής κυριαρχίας.

Παρ’  όλα αυτά, υπάρχει και άλλη αντίρρηση σε μια πρόταση εξόδου από ευρωζώνη και ΕΕ! ‘’Κακώς μπήκαμε, αλλά τώρα παντρευτήκαμε, μια κουβέντα είναι να βγεις’. Είναι σα να προτείνετε να πηδήξουμε από το αεροπλάνο’’.

Τι απαντάμε εδώ σε αυτές τις εξυπνάδες; Ότι τα πολύ χειρότερα είναι  μπροστά, δεν είναι πίσω.

Το ‘’σύμφωνο για το ευρώ’’, θέτει γραμμή μείωσης μισθών σε όλη την ΕΕ, συνδέοντας τους μισθούς με την ανταγωνιστικότητα των ευρωπαϊκών προϊόντων σε σχέση με Κίνα, Ινδία κλπ.

Το ‘’Δημοσιονομικό σύμφωνο’’,  καταργεί τις δημόσιες κοινωνικές πολιτικές, στο όνομα των ισοσκελισμένων προϋπολογισμών επιβάλλοντας αυτόματα πρόστιμα, με απόφαση κατά πλειοψηφία, απευθείας από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Η Τραπεζική ένωση ή τραπεζική εποπτεία που αποφασίστηκε πρόσφατα, ολοκληρώνει τη στόχευση της ευρωζώνης για ενιαίο τραπεζικό σύστημα, εποπτευόμενο φυσικά από τη Γερμανία.

‘’Δεν μπορείτε να πληρώσετε ότι σας φόρτωσα; Δώστε μου τις τράπεζες’’! Αυτή είναι η ουσία. Και θα πάει πάρα πέρα με την ‘’πολιτική ένωση’’: ‘’Θέλετε να αναλάβω βάρη περιφερειακών ανισοτήτων που εγώ δημιουργώ; Δώστε μου όλη τη δημόσια περιουσία, δώστε μου και τη δημοκρατία’’.

Αλλά, δεν είναι μόνο αυτά. Έρχεται και η ‘’πρόταση (της συμμορίας)  των τεσσάρων’’, δηλαδή Γιουνκέρ, Ρομπάι, Ντράγκι, Μπαρόζο, που  προτείνει ανοιχτά πλέον μνημόνια  για όλες τις χώρες  της ευρωζώνης, ανεξάρτητα από χρέος ή έλλειμμα,  απευθείας συνομολογημένα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Όλα αυτά μαζί, σχηματίζουν  την μεγάλη εικόνα: Η ΕΕ είναι ένα αντιλαϊκό εργαλείο για την ‘’επανίδρυση του καπιταλισμού στην Ευρώπη’’ (όπως το έθεσε ο Σαρκοζί’’), σε συνθήκες  μιας μεγάλης δομικής καπιταλιστικής κρίσης, εργαλείο διπλά φονικό για τις περιφερειακές χώρες.

Δε μας φέρνουν μόνο φτώχεια και ανεργία. Καταργούν κάθε έννοια,  έστω δυνητικής,  λαϊκής κυριαρχίας σε κάθε χώρα, πηγαίνοντας μας  πίσω όχι από τον Οκτώβρη αλλά και από τη γαλλική επανάσταση που μετέτρεψε τους υπηκόους σε πολίτες.

Το ερώτημα είναι ‘’τι κάνουμε;’’

Παραμονή στην ευρωζώνη και την ΕΕ, σημαίνει ότι γκαζώνουμε μέσα στη λάσπη.

Η αφετηρία της  λύσης είναι η διπλή έξοδος από ευρωζώνη και ΕΕ,  μαζί με  διαγραφή του χρέους όσο πιο γρήγορα γίνεται.

Κατάργηση των μνημονίων ή έξοδος από την ευρωζώνη με παραμονή στην ΕΕ, στερείται νοήματος από την σκοπιά των εργατικών και λαϊκών αναγκών. Πως θα επανα-εθνικοποιήσουμε δημόσιες επιχειρήσεις ή θα στηρίξουμε την αγροτική παραγωγή,  όταν αυτά τα απαγορεύει η ΕΕ; Μόνο η τήρηση της απαίτησης του Δημοσιονομικού Συμφώνου για ετήσια  κάλυψη του 1/20 του υπερβάλλοντος δημόσιου χρέους από το επιτρεπόμενο επίπεδο του 60% του ΑΕΠ, σημαίνει για την Ελλάδα, ένα πακέτο μέτρων 10 δίς τον χρόνο μόνο για αυτό!

Το επόμενο βήμα ασφαλώς είναι μια αντικαπιταλιστική παραγωγική ανασυγκρότηση. Δεν πρόκειται για τεχνοκρατικό μόνο ή κυρίως ζήτημα. Πριν από όλα προϋποθέτει  μια εντελώς αντίθετη φιλοσοφία.

Στη θέση του ιδιωτικού καπιταλιστικού κέρδους, πρέπει να μπει  το δημόσιο κοινωνικό όφελος και οι παραγωγοί του, δηλαδή ο κόσμος της εργασίας.

Συνεπώς είναι μια κατεύθυνση με ορισμένους θεμελιώδεις πυλώνες.

Στόχος της παραγωγής να είναι κάλυψη των εσωτερικών αναγκών, όχι η επίτευξη ανταγωνιστικότητας για εξαγωγές γενικά. Δε θέλουμε ‘’αριστερή’’ εκδοχή του  μοντέλου ΣΕΒ. Δεν σώζουμε τη χώρα γενικά, αλλά το λαό της.

Οι  εργαζόμενοι να είναι σε καλύτερη θέση στην παραγωγή (και στη διανομή φυσικά).  Στο τιμόνι της εξουσίας σε μια πορεία. Δε θέλουμε μοντέλο Κίνας με 12ωρα, εργοδοτικό και κρατικό δεσποτισμό και μισθούς πείνας.

Αναπροσανατολισμός  της διάρθρωσης της παραγωγής με βάση τις λαϊκές ανάγκες. Δε μπορεί να μην έχεις εργοστάσιο ζάχαρης ή μια συνεταιριστική γαλακτοβιομηχανία για παράδειγμα  και να έχεις βιομηχανία μηχανών για τυχερά παιχνίδια.

Ο δρόμος αυτός συνεπώς δεν θα είναι ανέφελος κοινοβουλευτικός περίπατος. Συγκροτεί μια   συνεκτική ενότητα οικονομικών μέτρων  και πολιτικών επιλογών, που οδηγεί σε μια οξύτατη  σύγκρουση δυο αντίπαλων κόσμων.  Μιας λαϊκής συμμαχίας με κέντρο τον κόσμο της εργασίας και τον κόσμο του κεφαλαίου από την άλλη μεριά. Αυτό είναι το πεδίο της πρόκλησης για την αριστερά.  Θα  απαιτηθεί μια βασική μεταβολή, πριν από όλα στο επίπεδο της ιδιοκτησίας και της παραγωγής, με εκτεταμένες  εθνικοποιήσεις και ανάδειξη της κοινωνικής ιδιοκτησίας σε βασικό μοχλό της οικονομίας.

Δεν πρόκειται για κάποιο ετσιθελικό μονόπρακτο, αλλά για μια πορεία γενικευμένης σύγκρουσης, όπου θα τίθενται ταυτόχρονα μεταβατικά αιτήματα επιβίωσης του κόσμου της εργασίας, όπως  αύξηση μισθών, μείωση ωρών εργασίας, εργατικός έλεγχος, φορολογία στο κεφάλαιο και άλλα αντικαπιταλιστικά μέτρα.

Η αντικαπιταλιστική ανατροπή της επίθεσης, που θέτει η ΑΝΤΑΡΣΥΑ, μια πολιτική στροφή με λαϊκή εξέγερση από τα κάτω, δεν μπορεί και δε θα σταθεί μετέωρη. Θα βρεθεί αντιμέτωπη με τον σκληρό πυρήνα του αστικού κράτους και την ΕΕ. Είτε θα συντριβεί, είτε θα απορροφηθεί, είτε θα βαθύνει. Το πρόγραμμα αυτό δεν παίρνει άδεια εφαρμογής από το κατεστημένο. Κανείς δε θα μας πει ‘’παρακαλώ περάστε, να δούμε τι θα κάνετε και εσείς’’.

Η αντικαπιταλιστική αριστερά θέτει, και όλη η αριστερά πρέπει να θέτει,  το ζήτημα της προετοιμασίας για την συνολική σύγκρουση.

Ασφαλώς δεν αρκεί να ορκιζόμαστε σε μια επανάσταση που δεν ξέρουμε πότε, με ποια ρούχα και ποια συνθήματα θα γίνει. Ούτε έχει νόημα να τα παραπέμπουμε όλα εκεί εν είδει δευτέρας παρουσίας.

Ωστόσο,  μια αριστερά που θέλει να τιμά το όνομα της, είναι υποχρεωμένη, τώρα και κάθε στιγμή, να έχει επαναστατική πολιτική, να κάνει επαναστατική δουλειά, να συνδέει την τακτική και τη στρατηγική.

Δυο πράγματα σημαίνει αυτό. Απλά αλλά και δύσκολα.

Το πρώτο είναι να οργανωθεί ο λαός και πριν από όλα η εργατική τάξη, το εργατικό κίνημα. Να  ανέβει η μαχητικότητα του, να γίνει απειλητικό. Δεν αρκεί η δυσαρέσκεια για να νικήσουμε τον αντίπαλο που έχουμε απέναντι.

Το δεύτερο είναι να ανέβει η συνειδητότητα του αγώνα, το πολιτικό περιεχόμενο. Αυτό που τόσο λοιδορείται από αυτούς που θέλουν  να κινηθεί το λαϊκό κίνημα  εντός των ορίων του συστήματος. Πρέπει να ηγεμονεύσει ένα πολιτικό πρόγραμμα που θα προτάσσει απόλυτα τα συμφέροντα της εργατικής πλειονότητας σε βάρος της οικονομικής ολιγαρχίας και του πολιτικού της συστήματος και κράτους της.

Μπροστά στα μάτια μας συντελείται μια μεγάλη κοινωνική και πολιτική  αντεπανάσταση. Θα δοκιμαστούμε σκληρά και θα κριθούμε αυστηρά.

Στην  ικανότητα μας  να συμβάλλουμε στην ανατρεπτική πολιτική ανάταξη των κοινωνικών ταξικών αγώνων, στην ανασυγκρότηση της αριστεράς και του εργατικού κινήματος.

Για να ανατραπεί αυτή η αντεπανάσταση. Να αντιστραφεί το βέλος.

Δε θεωρούμε κατηγορία να μας λέει κάποιος ρομαντικούς. Ούτε είναι και παράξενο και πρωτότυπο  να μας μέμφονται για αριστερισμό ή σεχταρισμό, όταν επιμένουμε και αγωνιούμε να  τεκμηριώσουμε ότι το μεγάλο ζητούμενο της αξιοβίωτη ζωής στην εποχή μας,  περνά μέσα από ένα καθολικό κομμουνιστικό μετασχηματισμό της κοινωνίας με γενικευμένη κοινοκτημοσύνη των κοινωνικών αγαθών, εργατική δημοκρατία  και εξουσία, διεθνισμό και ανατροπή της ληστρικής σχέσης με τη φύση.

Σήμερα, περισσότερο από ποτέ, είναι που έρχονται πολύ κοντά δυο πράγματα.

Όλο και περισσότερο η απλή επιβίωση προϋποθέτει, όχι χρονικά, αλλά ποιοτικά, την επαναστατική απειλή και  την επανάσταση.

Αλλά και αντίστροφα: Οι μεγάλοι επαναστατικοί δρόμοι θα περπατηθούν μόνο αν βρούμε τον τρόπο να συγκροτείται σε μαχόμενο υποκείμενο ο λαός που μάχεται για την επιβίωση του.

Είναι μια διπλή πρόκληση απέναντι στην οποία οφείλουμε να σταθούμε με ευθύνη αλλά και αυτοπεποίθηση.

Η άλλη επιλογή είναι να διαλέξουμε τη διαχείριση του  αιώνιου εγκλεισμού της κοινωνίας  στο Μινώταυρο της ευρω-ενωσιακής λιτότητας.

* Βάση για το κείμενο είναι άρθρο που δημοσιεύτηκε στο τεύχος 23 του περιοδικού Baboushka  με τίτλο ''Θα ανέβουμε τον Γολγοθά της Ευρωπαϊκής Ένωσης μέχρι τη σταύρωση;''