πηγή, αριστερό blog
«Ήθελα
να κάνω ένα φιλμ για το χρήμα και το ρόλο που παίζει στην κοινωνία. Στο
τέλος μιας προβολής μπορεί να φύγετε γελαστοί, μπορεί να φύγετε
λυπημένοι ή ενοχλημένοι. Με το 'Capital' προσπάθησα να κάνω μια ταινία,
από την οποία ο θεατής να βγει ενοχλημένος. Να ανησυχήσει. Η ανησυχία
είναι η μόνη λύση. Είναι το μέσο για την όποια λύση»..
λέει στο ΑΜΠΕ ο Έλληνας σκηνοθέτης μιας ταινίας για το «Κεφάλαιο».
Η
τελευταία ταινία του 79χρονου πλέον σκηνοθέτη Κώστα Γαβρά- του γιου του
αριστερού δημόσιου υπάλληλου από την Αρκαδία, του νεαρού που
εγκατέλειψε τη μετεμφυλιακή Ελλάδα καταφεύγοντας στη Σορβόννη για
σπουδές φιλοσοφίας και σκηνοθέτησε, λίγα χρόνια μετά -και 43 πριν από
σήμερα- τη δολοφονία του Έλληνα βουλευτή Γρηγόρη Λαμπράκη («Ζ») στο
Λίβανο, ονομάζεται «Το Κεφάλαιο» (Le Capital).
Oχι το «παλαιό» του εμπνευστή της ιδεολογίας που άλλαξε τον κόσμο τον
προηγούμενο αιώνα. Όχι του Μαρξ αλλά το μυθιστόρημα του Στεφάν Οσμόντ
που κυκλοφόρησε πριν από τέσσερα χρόνια στη Γαλλία.
Το
μυθιστόρημα -και η ταινία του Κώστα Γαβρά- διηγείται την περιπέτεια-
πάθος του 40χρονου μεγαλοστελέχους μιας τράπεζας στη Γαλλία που
εμπλέκεται στα γρανάζια του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού συστήματος,
«παίζει» με την επαγγελματική -οικομική μοίρα χιλιάδων ανθρώπων,
ανεβοκατεβάζει μετοχές, λατρεύει το χρήμα «γιατί μόνο με αυτό σε
σέβονται», όπως εκμυστηρεύεται στη γυναίκα του.
«Υπάρχω
για να ζωντανέψω τα παιδικά σας όνειρα που έγιναν εφιάλτες»- προκαλεί
τον «ξεχασμένο αριστερό» ηλικιωμένο θείο του- «προκαλεί κρίσεις για να
γεννήσει περιουσίες», ερωτεύεται ένα άλλο θύμα του κεφαλαίου, ένα
μοντέλο πολυτελείας που περνά την ώρα του καταναλώνοντας ναρκωτικά και
επιταγές έναντι των …μετοχών της, κι ένα ακόμη, τη χρηματίστρια επίσης
Μοντ που όμως ανανίπτει και αποχωρεί, όπως και η σύζυγος που τον
εγκαταλείπει αλλά… εκείνος μένει πιστός στο πάθος του κεφαλαίου,
επιστρέφει δριμύτερος και εξακολουθεί να παίζει όπως «όλα αυτά τα παιδιά
που θα συνεχίζουν να διασκεδάζουν με το παιγνίδι τους ώσπου να
τιναχτούν όλα στον αέρα» λέει στην τελευταία ατάκα της ταινίας.
«Πρόκειται
για μία ταινία, η υπόθεση της οποίας εκτυλίσσεται στην πραγματικότητα
που γνωρίζουμε όλοι πλέον. Ζούμε αυτή την κατάσταση καθημερινά: ξυπνάμε
το πρωί κι αναρωτιόμαστε 'Τι μπορούμε να κάνουμε για να ευχαριστήσουμε
τη Διεθνή Αγορά ώστε να γνωρίζει σταθερότητα αλλά και άνοδο;' Έχουμε
γίνει όμηροι της εμπλοκής μας με τις Αγορές και τη Διεθνή Οικονομική
Συγκυρία: το Χρηματιστήριο, αόρατη οντότητα, είναι εντούτοις τόσο
πραγματικό όσο ένας βαριά άρρωστος που χρειάζεται να τον φροντίζουμε, να
τον παρηγορούμε και να τού δίνουμε χαρά για να πηγαίνει καλύτερα. Αυτό
που δεν γνωρίζουμε όμως είναι ότι υπάρχουν κάποιοι που δεν ζουν την
αρρώστια μέσα στην ανησυχία, μέσα στην αγωνία: αυτοί ζουν από την
αρρώστια, είναι η 'δουλειά' τους» υπογραμμίζει ο Κώστας Γαβράς.
-Τα …παιδιά θα συνεχίζουν να παίζουν ώσπου να τιναχθούν όλα στον αέρα; -όπως λέει «κλείνοντας» το φιλμ ο πρωταγωνιστής σας;
«Θα
μπορούσα να κάνω μια ταινία με ευτυχισμένο τέλος. Αυτή η ταινία όμως θα
μπορούσε να 'ναι ντοκιμαντέρ και η πραγματικότητα, όμως, λέει ότι
είμαστε πολύ κοντά σε μια καταστροφή. Είμαστε μέσα στην καταστροφή…
Καμιά μυθοπλασία δεν μπορεί να το αγνοήσει αυτό. Δεν μπορούμε να πούμε
ότι στην Ελλάδα δεν γίνεται μια καταστροφή αυτή τη στιγμή. Τουλάχιστον
για πάρα πολλούς Έλληνες που έχουν χάσει τις δουλειές τους, την υγεία
τους, κάποιοι αυτοκτονούν. Στη Γαλλία πλησιάζει… Η Ισπανία βρίσκεται
επίσης μέσα στην καταστροφή. Γίνεται πλέον ορατό ότι άλλοι διευθύνουν
την οικονομία των κρατών ενώ μέχρι πρότινος γνωρίζαμε πως η άσκηση της
οικονομικής πολιτικής εναπόκειται στη κυβερνητική εξουσία κάθε χώρας. Ο
τρόπος με τον οποίο η κυρία Μέρκελ φαντάστηκε ότι μπορεί να σωθεί ο
κόσμος μοιάζει με βροντερή κατάφαση στη θέληση για απεριόριστη δύναμη
που χαρακτηρίζει ανθρώπους σαν τον Marc Tourneuil
- τον πρωταγωνιστή: ανακαλύπτοντας η Γερμανίδα καγκελάριος τη δύναμή
τους μέσα στο κόσμο μας προτείνει « να προσαρμόσουμε τη Δημοκρατία στην
Οικονομία… ».
-Πώς θα «αντισταθούμε» σε αυτόν τον εφιάλτη;
-
Ο κινηματογράφος δεν αλλάζει τον κόσμο. Ίσως μόνο τους ανθρώπους . Τους
κάνει να σκέφτονται. Ίσως τους κάνει να ανησυχούν. Έτσι αρχίζουν όλα.
Όσο για την Ελλάδα; Περάσαμε κατοχή, εμφύλιο πόλεμο… Δεν ξέρω πόσο θα
βαστήξει όλο αυτό, ξέρω πως πολλοί άνθρωποι υποφέρουν, αλλά είμαι
σίγουρος θα τα βγάλουμε πέρα για ακόμη μια φορά. Τη λύση δεν θα τη δώσει
μια ταινία. Η λύση θα 'ρθει από τους ανθρώπους τους οποίους ψηφίζουμε.
Τους πολιτικούς. Όχι όμως όπως ψηφίζουμε τα τελευταία …100 χρόνια στην
Ελλάδα. Είναι καταπληκτικό αυτό το πρόβλημα. Το άκουγα, το έζησα από
τότε που ήμουν μικρός. Θα 'ρθει ο Γιωργάκης κι ο Κωστάκης κι ο Ανδρεάκης
να μας σώσει. Περιμένουμε πάντα έναν σωτήρα. Ίσως φταίει η χριστιανική
μας παιδεία. Περιμένουμε, όμως, μόνο προσωπικά να σωθούμε. Με τα
ρουσφέτια… Κι έτσι ψηφίζονται τα … τελείως στουρνάρια. Υπάρχει και στη
Γαλλία σε μικρότερο βαθμό αυτό το φαινόμενο…
-«Υπάρχω-
κάνω αυτή τη δουλειά για να ζωντανέψω τα παιδικά σας όνειρα» λέει ο
πρωταγωνιστής του «Κεφαλαίου» στον θυμωμένο παλιό κομουνιστή θείο του.
Εσείς, κάνετε ταινίες - αυτές τις ταινίες- για να ζωντανέψετε τα παιδικά
σας όνειρα;
-Και
τα όνειρα της μεγαλύτερης ηλικίας. Αχ αυτός ο θείος… Τον γνωρίζω πολύ
καλά. Τον έχω δει πολλές φορές. Είναι συγκινητικός χαρακτήρας. Τράβηξε
τα πράγματα τόσο μακριά κάποια στιγμή που δεν πέτυχαν. Και, ίσως,
δυστυχώς που δεν πέτυχαν. Χρησιμοποιήθηκαν τελικά με τέτοιο τρόπο που
βοήθησαν τους αντιπάλους να μεγαλώσουν…
-Τι θα αλλάξει τελικά τον κόσμο που κινδυνεύει να τιναχθεί στον αέρα;
-Δεν
έχω λύση. Σε καμιά «πολιτική» ταινία δεν είχα. Δεν νομίζω ότι μπορεί να
αλλάξει η κοινωνία. Ίσως θα έπρεπε να αλλάξει ο τρόπος που γίνεται η
διανομή των…ρόλων, η κατανομή του πλούτου. Κι εμείς που δεν είμαστε οι
διανομείς να δημιουργούμε. Να μην εφησυχάζουμε στη θεσούλα, τη δουλίτσα
και τον καναπέ μας. Η ζωη είναι μεγάλη περιπέτεια και κρατά λίγο. Μην
την κάνουμε μικρότερη απ' τη θεσούλα, τη δουλίτσα, το σπιτάκι, τον
καναπέ μας. Να ανησυχούμε…
Β.Χ, από το ΑΜΠΕ
Κώστας Γαβράς: «Εδώ και χρόνια ζούμε τον Γ΄Παγκόσμιο Πόλεμο»
Ο διάσημος σκηνοθέτης καθήλωσε το κοινό της Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών
ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ: 08/01/2013 23:47
-«Δεν έχει πια αξία η ποιότητα, έχει μόνον οικονομία.»
-«Η εξουσία ανήκει στην οικονομία και αυτό είναι μια αλήθεια σε όλον τον κόσμο.»
-«Παλαιότερα τα λεφτά χρησιμοποιούνταν για την παραγωγή κάποιων πραγμάτων. Σήμερα οι περισσότερες κινήσεις στο χρηματιστήριο γίνονται για το κέρδος όλο και περισσότερων χρημάτων, χωρίς να παράγεται απολύτως τίποτε _και αυτό οδηγεί στην ατομικισμό.»
-«Διάβασα στο βιβλίο “Ολοκληρωτικός καπιταλισμός” ότι η δημοκρατία είναι ένα ψεύτικο φάρμακο. Και πράγματι έτσι είναι, η δημοκρατία υπάρχει πλέον ,κατά κάποιο τρόπο ποιητικό…»
-«Στην Γαλλία δεν χρησιμοποιούμε ποτέ την λέξει “απολύσεις” αλλά “κοινωνικά προγράμματα.»
Σκληρές αλήθειες ειπωμένες από έναν άνθρωπο που δεν θέλει να τον αποκαλούν σοφό και σίγουρα όχι «προφητικό»_ αν και αρκετές ταινίες του, όπως για παράδειγμα το «Τσεκούρι» είναι πράγματι προφητικές αφού μίλησαν για το φαινόμενο των απολύσεων και της ανεργίας πολύ πριν ο κόσμος το βιώσει έτσι όπως το βιώνει σήμερα.
Ο Κώστας Γαβράς. Ενας υπέροχος, ευγενικός, ευφυής άνθρωπος, ένας σπουδαίος κινηματογραφιστής, ένας πολίτης του κόσμου. Το βράδυ της Τρίτης 8 Ιανουαρίου, καθήλωσε στην κυριολεξία επί μιάμιση ώρα το κοινό της Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών που τον φιλοξένησε για μια κουβέντα με θέμα την σχέση ανάμεσα στην πολιτική και τον κινηματογράφο και με συντονίστρια την δημοσιογράφο Τίνα Μανδηλαρά.
Διψασμένο το κοινό συμμετείχε ενεργά στην κουβέντα. Ανάμεσά του βρέθηκε ο κοντινός φίλος του σκηνοθέτη, τραγουδιστής Γιώργος Νταλάρας, ο δημοσιογράφος Γιάννης Πολίτης, ο συγγραφέας Χρήστος Χωμενίδης αλλά και αρκετοί σκηνοθέτες, όπως ο Νίκος Περάκης, ο Τάσος Μπουλμέτης και ο Γιώργος Τσεμπερόπουλος.
Αφορμή για την κουβέντα «Πολιτική και κινηματογράφος» ήταν το «Κεφάλαιο» («Le capital»), η τελευταία ταινία του Κ. Γαβρά, η οποία μετά την πανελλήνια πρεμιέρα της στο φεστιβάλ Θεσσαλονίκης πέρσι τον Νοέμβριο (όπου ο Κ. Γαβράς μίλησε στο Βήμα) σε λίγες ημέρες διανέμεται εμπορικά στις αίθουσες (17 Ιανουαρίου, σε διανομή ODEON).
Μια ταινία για τις τράπεζες και τα απίστευτα «οικονομικά» παιχνίδια που γίνονται σε καθημερινή βάση στα παρασκήνια, εις βάρος των απλών ανθρώπων που βλέπουν να χάνονται οι δουλειές τους χωρίς καν να ξέρουν τον λόγο. Μια ταινία που μιλάει για «το πώς οι πλούσιοι παίρνουν τα λεφτά από τους φτωχούς για να γίνουν πλουσιότεροι», φράση που ακούγεται μεν στην ταινία αλλά που ο ίδιος ο Γαβράς άκουσε παραλλαγμένη από άνθρωπο της Goldman Sachs: «Παίρνουμε τα κλεφτά από τους φτωχούς όχι γιατί είναι πιο πολλά αλλά επειδή είναι πιο πολλοί.»
Για τον Κώστα Γαβρά, ο Γ’ Παγκόσμιος Πόλεμος έχει αρχίσει εδώ και πάρα πολλά χρόνια και αυτός είναι ο πόλεμος της οικονομίας «σε έναν κόσμο όπου δεν υπάρχουν πλέον κράτη – φίλοι αλλά κράτη με ή χωρίς συμφέροντα, ένας πόλεμος εμφύλιος και παγκόσμιος ταυτοχρόνως .»
Και η λύση; Υπάρχει λύση; Μπορεί να δοθεί λύση; Κανείς δεν ξέρει αλλά για τον σκηνοθέτη του «Ζ», της «Ομολογίας», του «Αγνοούμενου» και του «Αμήν.», μόνον μια ριζική αλλαγή θα μπορούσε να βγάλει τον κόσμο από το αδιέξοδο. Μνημόνευσε την συζήτηση που είχε με έναν νεαρό φιλόσοφο που του είπε ότι «όλα θα πρέπει να ξαναφτιαχτούν από την αρχή, ιδίως σήμερα που είμαστε πολύ περισσότεροι απ’ότι παλιότερα και που τα προβλήματα είναι επίσης πολύ περισσότερα. Το κρίσιμο ερώτημα όμως είναι ποιος θα αναλάβει την ευθύνη και το κόστος για να προβεί σε ατές τις αλλαγές;»
Ωστόσο, για τον κ. Γαβρά «κρίση μπορεί να σημάνει κάτι πολύ θετικό. Μπορεί να αλλάξει την νοοτροπία μας αλλά αυτό βεβαίως, προϋποθέτει πολλή δουλειά από όλους. Οι λύσεις πρέπει να βρεθούν από τους ανθρώπους που ψηφίζουμε. Το πρόβλημα είναι ποιος και γιατί τους διάλεξε.»
Το φαινόμενο των «νέων βαρβάρων» από κόμματα που καταφεύγουν σε ακρότητες όπως η ναζιστική ιδεολογία δεν θα μπορούσε να λείψει από μια τέτοια κουβέντα, όμως για τον κ. Γαβρά το ερώτημα βρίσκεται στο «γιατί υπάρχουν αυτά τα φαινόμενα;» Ο σκηνοθέτης έφερε το παράδειγμα του κόμματους του Λεπέν στη Γαλλία «το οποίο κάποτε φυτοζωούσε, όμως να που χρόνο με τον χρόνο τα ποσοστά του ανέβαιναν. Ωστόσο σε οποιαδήποτε χώρα και αν έχουν επικρατήσει ακραία κόμματα, η χώρα αυτή τελείωσε με την καταστροφή» συνέχισε. «Η αντιμετώπισή τους δεν μπορεί να γίνει με ύβρεις γιατί αυτό δεν οδηγεί πουθενά. Μόνον με την εξήγηση και την επιχειρηματολογία ότι με αυτήν την στάση δεν θα μπορέσουν ποτέ να βγάλουν την χώρα από τα προβλήματά της.»
Γι’ αυτό και η αντίσταση είναι η πραγματική διέξοδος σύμφωνα με τον σκηνοθέτη ο οποίος εξακολουθεί να πιστεύει στην έννοια της δημοκρατίας «αφού τι άλλο υπάρχει;» Γι’ αυτό και σε όλες τις ταινίες του υπάρχει κάποιος που αντιστέκεται. «Γιατί πιστεύω στην αντίσταση» όπως είπε. «Γιατί η αντίσταση είναι απαραίτητη.»
-«Η εξουσία ανήκει στην οικονομία και αυτό είναι μια αλήθεια σε όλον τον κόσμο.»
-«Παλαιότερα τα λεφτά χρησιμοποιούνταν για την παραγωγή κάποιων πραγμάτων. Σήμερα οι περισσότερες κινήσεις στο χρηματιστήριο γίνονται για το κέρδος όλο και περισσότερων χρημάτων, χωρίς να παράγεται απολύτως τίποτε _και αυτό οδηγεί στην ατομικισμό.»
-«Διάβασα στο βιβλίο “Ολοκληρωτικός καπιταλισμός” ότι η δημοκρατία είναι ένα ψεύτικο φάρμακο. Και πράγματι έτσι είναι, η δημοκρατία υπάρχει πλέον ,κατά κάποιο τρόπο ποιητικό…»
-«Στην Γαλλία δεν χρησιμοποιούμε ποτέ την λέξει “απολύσεις” αλλά “κοινωνικά προγράμματα.»
Σκληρές αλήθειες ειπωμένες από έναν άνθρωπο που δεν θέλει να τον αποκαλούν σοφό και σίγουρα όχι «προφητικό»_ αν και αρκετές ταινίες του, όπως για παράδειγμα το «Τσεκούρι» είναι πράγματι προφητικές αφού μίλησαν για το φαινόμενο των απολύσεων και της ανεργίας πολύ πριν ο κόσμος το βιώσει έτσι όπως το βιώνει σήμερα.
Ο Κώστας Γαβράς. Ενας υπέροχος, ευγενικός, ευφυής άνθρωπος, ένας σπουδαίος κινηματογραφιστής, ένας πολίτης του κόσμου. Το βράδυ της Τρίτης 8 Ιανουαρίου, καθήλωσε στην κυριολεξία επί μιάμιση ώρα το κοινό της Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών που τον φιλοξένησε για μια κουβέντα με θέμα την σχέση ανάμεσα στην πολιτική και τον κινηματογράφο και με συντονίστρια την δημοσιογράφο Τίνα Μανδηλαρά.
Διψασμένο το κοινό συμμετείχε ενεργά στην κουβέντα. Ανάμεσά του βρέθηκε ο κοντινός φίλος του σκηνοθέτη, τραγουδιστής Γιώργος Νταλάρας, ο δημοσιογράφος Γιάννης Πολίτης, ο συγγραφέας Χρήστος Χωμενίδης αλλά και αρκετοί σκηνοθέτες, όπως ο Νίκος Περάκης, ο Τάσος Μπουλμέτης και ο Γιώργος Τσεμπερόπουλος.
Αφορμή για την κουβέντα «Πολιτική και κινηματογράφος» ήταν το «Κεφάλαιο» («Le capital»), η τελευταία ταινία του Κ. Γαβρά, η οποία μετά την πανελλήνια πρεμιέρα της στο φεστιβάλ Θεσσαλονίκης πέρσι τον Νοέμβριο (όπου ο Κ. Γαβράς μίλησε στο Βήμα) σε λίγες ημέρες διανέμεται εμπορικά στις αίθουσες (17 Ιανουαρίου, σε διανομή ODEON).
Μια ταινία για τις τράπεζες και τα απίστευτα «οικονομικά» παιχνίδια που γίνονται σε καθημερινή βάση στα παρασκήνια, εις βάρος των απλών ανθρώπων που βλέπουν να χάνονται οι δουλειές τους χωρίς καν να ξέρουν τον λόγο. Μια ταινία που μιλάει για «το πώς οι πλούσιοι παίρνουν τα λεφτά από τους φτωχούς για να γίνουν πλουσιότεροι», φράση που ακούγεται μεν στην ταινία αλλά που ο ίδιος ο Γαβράς άκουσε παραλλαγμένη από άνθρωπο της Goldman Sachs: «Παίρνουμε τα κλεφτά από τους φτωχούς όχι γιατί είναι πιο πολλά αλλά επειδή είναι πιο πολλοί.»
Για τον Κώστα Γαβρά, ο Γ’ Παγκόσμιος Πόλεμος έχει αρχίσει εδώ και πάρα πολλά χρόνια και αυτός είναι ο πόλεμος της οικονομίας «σε έναν κόσμο όπου δεν υπάρχουν πλέον κράτη – φίλοι αλλά κράτη με ή χωρίς συμφέροντα, ένας πόλεμος εμφύλιος και παγκόσμιος ταυτοχρόνως .»
Και η λύση; Υπάρχει λύση; Μπορεί να δοθεί λύση; Κανείς δεν ξέρει αλλά για τον σκηνοθέτη του «Ζ», της «Ομολογίας», του «Αγνοούμενου» και του «Αμήν.», μόνον μια ριζική αλλαγή θα μπορούσε να βγάλει τον κόσμο από το αδιέξοδο. Μνημόνευσε την συζήτηση που είχε με έναν νεαρό φιλόσοφο που του είπε ότι «όλα θα πρέπει να ξαναφτιαχτούν από την αρχή, ιδίως σήμερα που είμαστε πολύ περισσότεροι απ’ότι παλιότερα και που τα προβλήματα είναι επίσης πολύ περισσότερα. Το κρίσιμο ερώτημα όμως είναι ποιος θα αναλάβει την ευθύνη και το κόστος για να προβεί σε ατές τις αλλαγές;»
Ωστόσο, για τον κ. Γαβρά «κρίση μπορεί να σημάνει κάτι πολύ θετικό. Μπορεί να αλλάξει την νοοτροπία μας αλλά αυτό βεβαίως, προϋποθέτει πολλή δουλειά από όλους. Οι λύσεις πρέπει να βρεθούν από τους ανθρώπους που ψηφίζουμε. Το πρόβλημα είναι ποιος και γιατί τους διάλεξε.»
Το φαινόμενο των «νέων βαρβάρων» από κόμματα που καταφεύγουν σε ακρότητες όπως η ναζιστική ιδεολογία δεν θα μπορούσε να λείψει από μια τέτοια κουβέντα, όμως για τον κ. Γαβρά το ερώτημα βρίσκεται στο «γιατί υπάρχουν αυτά τα φαινόμενα;» Ο σκηνοθέτης έφερε το παράδειγμα του κόμματους του Λεπέν στη Γαλλία «το οποίο κάποτε φυτοζωούσε, όμως να που χρόνο με τον χρόνο τα ποσοστά του ανέβαιναν. Ωστόσο σε οποιαδήποτε χώρα και αν έχουν επικρατήσει ακραία κόμματα, η χώρα αυτή τελείωσε με την καταστροφή» συνέχισε. «Η αντιμετώπισή τους δεν μπορεί να γίνει με ύβρεις γιατί αυτό δεν οδηγεί πουθενά. Μόνον με την εξήγηση και την επιχειρηματολογία ότι με αυτήν την στάση δεν θα μπορέσουν ποτέ να βγάλουν την χώρα από τα προβλήματά της.»
Γι’ αυτό και η αντίσταση είναι η πραγματική διέξοδος σύμφωνα με τον σκηνοθέτη ο οποίος εξακολουθεί να πιστεύει στην έννοια της δημοκρατίας «αφού τι άλλο υπάρχει;» Γι’ αυτό και σε όλες τις ταινίες του υπάρχει κάποιος που αντιστέκεται. «Γιατί πιστεύω στην αντίσταση» όπως είπε. «Γιατί η αντίσταση είναι απαραίτητη.»
