Επιστολή της Ματίνας Κατσιβέλη-Δανιήλ, μέλους της Επιτροπής Συμπαράστασης Μεταναστών και Προσφύγων Λέρου
πηγή, Κυριακάτικο σχολείο μεταναστών
Μπορεί στις μέρες που ζούμε τα προβλήματα της επαρχίας να φαντάζουν
μικρά μπροστά στον εφιάλτη των πόλεων. Μπορεί στις μέρες που ζούμε το
δράμα των κατοίκων αυτής της χώρας να έχει επισκιάσει τις ιστορίες
προσφύγων και μεταναστών. Αυτού του είδους οι διακρίσεις, όμως, είναι
τεχνητές και επικίνδυνες και ευνοούν την καλλιέργεια ρατσιστικών
αντιλήψεων και ενός αποτρόπαιου εκφασισμού της κοινωνίας. Η κατάρρευση
του κοινωνικού κράτους και ευρωπαϊκών κεκτημένων στην Ελλάδα του 2013
αφήνει πίσω της συντρίμμια σε παραμεθόριο και αστικά κέντρα, στις ζωές
ημεδαπών και αλλοδαπών. Είμαστε όλοι τα θύματά της.
Καλοκαίρι του 2013, λοιπόν, στο νησί της Λέρου, που πλήττεται όσο και
η υπόλοιπη Ελλάδα. Εκατοντάδες προσφύγων καταφθάνουν φέτος από τη
Συρία. Διωκόμενοι, ανέστιοι, σύγχρονοι ικέτες, δραπετεύουν από μια
φρικιαστική εμφύλια διαμάχη, που αφήνει πίσω της χιλιάδες νεκρούς,
ρίχνονται στο άγνωστο, έρμαια στα χέρια σύγχρονων δουλεμπόρων, για να
σώσουν τις ζωές των παιδιών τους. Παρά τις ξεκάθαρες ευρωπαϊκές οδηγίες
και εκτιμήσεις των Ηνωμένων Εθνών, η ραγδαία αύξηση του προσφυγικού
κύματος από τη Συρία και παρά τις συστάσεις στην Ελλάδα να είναι
προετοιμασμένη για την υποδοχή των προσφύγων, τίποτε απολύτως δεν έγινε
από την πλευρά του Ελληνικού κράτους. Έτσι, τα νησιά βρέθηκαν και πάλι
αντιμέτωπα, εκτός όλων των άλλων, με κύματα απελπισμένων και
ταλαιπωρημένων ανθρώπων για την υποδοχή των οποίων ουδεμία μέριμνα είχε
υπάρξει. Από τη Λέρο μόνο αυτό το μικρό νησί της παραμεθορίου, έχουν ήδη
περάσει κατά τους τελευταίους τρεις μήνες 560 άτομα, στη συντριπτική
τους πλειοψηφία Σύριοι. Μεταξύ τους βρίσκονται πολλές οικογένειες,
γυναίκες ηλικιωμένες, έγκυες γυναίκες, βρέφη και μικρά παιδιά, που
στοιβάζονται όλοι μαζί υπό άθλιες συνθήκες, σ΄ ένα κρατητήριο που μπορεί
να φιλοξενήσει μόνο 6 άτομα. Πριν να καταλήξουν στο κρατητήριο
παραμένουν για μια ή και περισσότερες μέρες στην αυλή του Λιμεναρχείου,
το οποίο εκτός του ότι δεν έχει χώρο για στέγαση δεν έχει και κονδύλια
για σίτιση. Με αγωνιώδεις προσπάθειες οι λιμενικοί, η εκκλησία και οι
εθελοντές κάτοικοι προσπαθούν να εξασφαλίσουν φαγητό και νερό στους
εξαθλιωμένους πρόσφυγες. Αυτό είναι μια σχεδόν μόνιμη κατάσταση με
αποτέλεσμα να έχουν εξαντληθεί τα όρια αντοχής όλων. Είναι παρήγορο
βεβαίως για την κοινωνία μας το γεγονός ότι έχει αναπτυχθεί ένα δίκτυο
αλληλεγγύης και ότι η ανθρωπιά μας παραμένει, αλλά είναι επίσης σαφές
ότι η εθελοντική προσφορά δεν μπορεί να καλύψει την έλλειψη κεντρικού
σχεδιασμού και την παντελή έλλειψη υποδομών από το κράτος.
Έτσι παρά τις προσπάθειες των αστυνομικών και λιμενικών οργάνων, της
εκκλησίας και της ομάδας εθελοντών η κατάσταση είναι εκτός ελέγχου.
Τροφή και ρουχισμός παρέχονται μετά βίας, παρά τις προσπάθειες της
τοπικής κοινωνίας, ενώ η φρικιαστική κατάσταση του αστυνομικού
κρατητηρίου, όπου στοιβάζονται κυριολεκτικά 30-40 ή και 50 άνθρωποι σ΄
ένα μικρό χώρο χωρίς επαρκή αερισμό θέτει σε κίνδυνο προσφύγων, ντόπιων
και αστυνομικών. Η έκκλησή μας για να δημοσιοποιηθούν οι άθλιες αυτές
συνθήκες μπορεί να ηχεί στα αυτιά κάποιων ως αμελητέα φωνή μπροστά στα
όσα μαστίζουν την Ελλάδα τους τελευταίους μήνες. Η κατάσταση που
επικρατεί στη Λέρο, όμως, αποτελεί ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα της
πλήρους ανικανότητας της κυβέρνησης να ανταπεξέλθει στα στοιχειώδη
καθήκοντα ενός υποτιθέμενου ευρωπαϊκού κράτους. Η προκλητική αδιαφορία
για τη ζωή και την υγεία κατοίκων και προσφύγων δεν είναι ανεξάρτητη από
τη γενικευμένη κρίση της χώρας. Είναι το αποτρόπαιο καθρέφτισμά της
στην περιφέρεια και ειδικότερα στα νησιά, των οποίων η γεωγραφική τους
θέση τα καθιστά εκ των πραγμάτων πύλες εισόδου των προσφύγων.
