Δημήτρης Γληνός: Ποιοί δρόμοι ανοίγονται μπροστά στους νέους;

 πηγή, ilesxi

Αν αναρωτιόμαστε τι πρέπει να ειπωθεί για να πείσει και πάλι τη νέα γενιά να βγει στο δρόμο του αγώνα, αν σκεφτόμαστε γιατί το φοιτητικό κίνημα θα πρέπει να πρωταγωνιστήσει σε ένα κοινωνικό ξεσηκωμό, αυτή η ομιλία του Δημήτρη Γληνού, τόσες και τόσες δεκαετίες πριν, φαντάζει σήμερα πιο ζωντανή από ποτέ. Δύο μόνο δρόμος έχουμε μπροστά μας. Οι υπογραμμίσεις δικές μας

Αγαπητοί μου νέοι,

Μ’ ερωτάτε να σας πω κι εγώ, ποιοι δρόμοι ανοίγονται μπροστά σας και φυσικά ποιον από όλους να ακολουθήσετε. Ίσως αρμοδιότεροι απ’ όλους εμάς της ώριμης γενιάς, είσαστε ‘σεις οι ίδιοι, για να απαντήσετε σε αυτό το ερώτημα. Γιατί το αντίκρισμα της ζωής, που ζείτε τώρα εσείς στα είκοσι χρόνια σας και στη σημερινή κρίσιμη θέση του κόσμου, εμείς δεν το ζήσαμε κι ούτε μπορούσαμε να το ζήσουμε, όταν είμαστε στη δική σας θέση στα πανεπιστημιακά θρανία.

Γι’ αυτό μπορείτε βέβαια να ακούσετε τι θα σας πούμε εμείς οι άλλοι, να τραβήξετε όμως το δρόμο, που θα νιώσετε μέσα σας να σας δείχνει με εσωτερική αναγκαιότητα ο ίδιος σας ο εαυτός. Ν’ ακολουθήσετε τη φωνή της συνείδησής σας, γιατί μέσα σε αυτή θα μιλάει και κάτι πλατύτερο από το άτομο σας, η κοινωνική και ταξική συνείδηση, που ζει χωρίς άλλο μέσα σας.

Οι δρόμοι που ανοίγονται σήμερα μπροστά σας, δεν είναι πολλοί, είναι δύο. Είτε το θελήσετε να τους αναγνωρίσετε είτε όχι, είτε προσπαθήσουν να σας τους κρύψουν μέσα στην ομίχλη ιδεαλιστικών σοφισμάτων, οι δρόμοι, που ανοίγονται μπροστά σας, είναι και μένουνε δυο: ή θα πάτε με το μέρος της συντήρησης και της αντίδρασης, ή θα πάτε με το μέρος της επανάστασης. Tetrium non datur. Μα θα μου πείτε: Τι δουλεία έχουμε ‘μείς με την αντίδραση ή με την επανάσταση; Πολιτικάντηδες ήρθαμε να γίνουμε; Ήρθαμε να σπουδάσουμε μιαν επιστήμη και να ζήσουμε έπειτα στην κοινωνία με την άσκηση της επιστήμης αυτής. Τι δουλειά έχει η μελέτη της επιστήμης μας με την πολιτική;

Αλήθεια υπάρχουν άνθρωποι, που θα σας μιλησουνε με φρικη και αηδια με εσχατη περιφρονηση για την «πολιτικη» και θα σας ξορκισουνε να μην εχετε καμια σχεση μ’ αυτή την καταρα του καιρου μας, την «πολιτικη», που χωνει σαν τον Μεφιστοφελή την ουρα της στην «καθαρη φιλοσοφια», στην «καθαρη επιστημη», στην «καθαρη τεχνη» και τα μολυνει όλα.

Και όμως και όμως! Δεν πιστευω να σας ξεφυγε, αγαπητοι μου νεοι, πως και αλλοι συμβουλατορες, που προηγηθηκαν από μενα, ας αναφερω τους κ.Λουβαρι, Θεοδωρακοπουλο και Κανελλοπουλο, κατω από τις βαθυστοχαστες φιλοσοφοντυμενες συμβουλες, που σας εδωκαν, δεν εκαμαν τιποτε άλλο από την πολιτικη, από αυτή την καταραμενη πολιτικη, που παει να χωθει και μεσα στο 2+2=4. Και οι τρεις τους κρατωντας από μια φιλοσοφικη αγιαστουρα ξορκιζαν τον «ιστορικο υλισμο» και τιποτα άλλο. Εκαναν καθαρη, καθαροτατη, αλλα ανομολογητη… πολιτικη.

Εγω παλι από την άλλη μερια πιστευω, πως είναι των αδυνατων αδυνατο να ξεχωρισει κανεις οποιοδηποτε κλαδο της ανθρωπινης πνευματικης ενεργειας από την πολιτικη. Γιατι ο ανθρωπος ουτε σαν ατομο (που ουσιαστικα δεν υπαρχει) ουτε σαν συνολο, μπορει να μεταβληθει ποτε σ’ένα απλο και μονο θεωρητικο πλασμα. Ζωη σημαινει ενεργεια και τροπος ενεργειας. Τροπος ενεργειας σημαινει πολιτικη, ειτε συνειδητη, ειτε όχι. Γιατι δεν υπαρχει ενεργεια του ανθρωπου, που δεν είναι κοινωνικα καθορισμενη. Ο τροπος λοιπον, που πραγματωνεται η ομαδικη βουληση, ειτε μεσα στις ομαδικες, ειτε μεσα στις ατομικες ενεργειες, είναι πολιτικη, αφου στον έναν τροπο μπορει να αντιταχθει ενας άλλος τροπος.

Μα ας εξετασουμε τα ζητηματα καπως ειδικοτερα με τη δικη σας περιπτωση. Ας υποθεσουμε λοιπον, «εξω από κάθε πολιτικη», ότι ο δρομος που ανοιγεται μπροστα σας και το μοναδικο χρεος που εχετε, είναι να γινετε επιστημονες. Τι είναι όμως επιστημη; Θα μου απαντησετε: «ένα συστηματοποιημενο συνολο από γνωσεις, που αναφερονται σε μια περιοχη από φαινομενα του φυσικου κοσμου ή της ανθρωπινης κοινωνίας». Ωραια. Ποιος είναι λοιπον ο σκοπος σας, όταν λετε πως πρεπει να γινετε επιστημονες; Θα μου απαντησετε: «να οικειποποιηθουμε αυτό το συστηματοποιημενο συνολο σε μια περιοχη του επιστητου και να αποχτησουμε την ικανοτητα από τη μια μερια να πλουτιζουμε με νεες ερευνες και από την άλλη να εφαρμοζουμε ένα μερος από τις γνωσεις αυτές για την ωφελεια των συνανθρωπων μας». Ετσι λοιπον αντιλαμβανεστε την κάθε επιστημη σαν ένα αθροισμα από μερικες θεωρητικες και πραχτικες ικανοτητες, που θα σας προσποριζουνε και τα μεσα της ζωης σας.

Ο επιστημονας είναι ουσιαστικα για σας ενας δεξιοτεχνης γιατρος, δικηγορος, δασκαλος, θεολογος κλπ.

Μα εδω αμεσως γεννιεται μια σειρα από αποριες. Πώς και δημιουργηθηκε αυτό το συστηματοποιημενο συνολο από γνωσεις, που το καλουμε επιστημη; Γιατι εχει τουτη τη μορφη, που εχει σημερα και τουτη τη θεση, που εχει σημερα στη ζωη; Και οι αποριες αυτές μας φερνουν αμεσως εξω από το γυαλινο πυργο της «καθαρης επιστημης» και μας οδηγουνε να αναζητησουμε τα κοινωνικα αιτια, που ευνοουνε τη γεννηση, την αναπτυξη και τη θεση, που εχει σημερα η κάθε επιστημη στη ζωη. Επειτα μια δευτερη απορια. Με τον τροπο της ζωης σας εξω από τον κυκλο αυτης της δεξιοτεχνιας, που θα ασκειτε το επαγγελμα, δεν εχει να κανει τιποτε η επιστημη; Η επιστημη διαλυεται σε ατομικες δεξιοτεχνιες και δεν επιδρα καθολου επανω στον τροπο της ζωης, που προκειται να ζησετε σα μελη της κοινωνιας; Η επιστημη είναι χωρισμενη από τη ζωη;

Εδώ και εσεις οι ιδιοι, οσοι δεν εισαστε διαλεχτικοι ματεριαλιστες, μα και η ολοτητα ισως από τους δασκαλους σας, θα απαντησουμε μ’ ένα στομα. Ναι! Τη ζωη ρυθμιζουνε, θα σας πουνε, άλλες «αξιες», ηθικες,θρησκευτικες, κοινωνικες, πολιτικες. Και οι αξιες αυτές δεν πηγαζουν από τη γνωση. Αρα η επιστημη μπορει να μελεταει τις αξιες σαν δεδομενα, ποτε όμως δεν μπορει να γινει ρυθμιστης τους. Μα αν ρωτησετε ποια είναι η πηγη αυτων των αξιων, θα παρετε τις πιο σκοτεινες, τις πιο αοριστες, τις πιο θολες απαντησεις, που με τον ένα ή τον άλλο τροπο, ολες οδηγουνε στο μυστηριο, στην αποκαλυψη, στο υπερκοσμικο και φανταστικο.

Αυτή όμως η επιμονη ταση να χωριστει η αξια, που ρυθμιζει τη ζωη από τη γνωση, φανταζεσθε πως δεν είναι και αυτή κοινωνικα καθορισμενη; Είναι γνωρισμα ολων των κοινωνιων, που είναι χωρισμενες σε κοινωνικες ταξεις και στηριζονται στην κυριαρχια μιας ταξης επανω στις άλλες. Και το λογο του χωρισμου θα τον δειτε παρακατω.

Αν όμως ακολουθησετε μιαν άλλη σειρα στοχασμων, θα φτασετε σε διαφορετικο συμπερασμα. Για θεσετε παρακαλω το ερωτημα, ποια είναι η σχεση, που κάθε φορα, σε κάθε ιστορικη στιγμη της ανθρωποτητας, υπαρχει αναμεσα στο «είναι», στο «νοειν» και στο «πραττειν»; Η μονη απαντηση, που μπορειτε να εχετε σε μιαν αντικειμενικη ερευνα του προβληματος αυτου, είναι, πως σε κάθε στιγμη της ιστορικης διαδρομης, σε κάθε ανθρωπινη κοινωνια, το «είναι», το «νοειν» και το «πραττειν» είναι αλληλενδετα και αλληλεξαρτημένα. Το είναι, δηλαδη οι αντικειμενικοι οροι της ανθρωπινης ζωης, καθοριζουν τη γνωση και αυτή οδηγει την πραξη, που από την άλλη μερια κι αυτή είναι κάθε φορα το κινητρο και το κριτηριο της γνωσης. Και η πραξη παλι με τη γνωση μαζι επιδρουνε επανω στην πραγματικοτητα και την μεταβαλλουν.

Γι αυτό κι όταν αλλαζουν οι αντικειμενικοι οροι και δημιουργειται νεα γνωση και βγαινει ένα καινουργιο πρεπει, ξεσπαει η αντιθεση με το παλιο και δημιουργειται η αναγκη μιας καινουργιας συνθεσης. Γι’ αυτό και η ταξη, που αρχει κάθε φορα, θελει από τη μια μερια να μονοπωλει και να κοντρολαρει τη γνωση, δηλαδη την επιστημη και από την άλλη μερια να χωριζει από αυτή το «πρεπει» (το «πρεπει» που τους συμφερει) και να το αναγει σε θεια καταγωγη, για να μην επηρεαστει από την αλλαγη της γνωσης (δεκα εντολες δοσμενες από το Θεο στο Μωυση, ηθικος νομος που πηγαζει από την υπερβατικη φυση του ανθρωπου κλπ, κλπ).

Αν αυτό είναι ετσι, τοτε η αντιληψη, που πρεπει να περιοριζει την εννοια της επιστημης στην κατακτηση μιας περιορισμενης περιοχης του επιστητου, ξεχωρισμενης με σινικα τειχη από κάθε γενικη επισκοπηση του επιστητου και από την άλλη μερια χωριζει με στεγανα και αδιαπεραστα χωρισματα την επιστημη από τη ρυθμιση της ζωης, η αντιληψη λοιπον αυτης της «καθαρης επιστημης» είναι και αυτή μια «πολιτικη αντιληψη» της επιστημης. Οπερ εδει δειξαι. Δικαιουμαστε λοιπον σε αυτή την αντιληψη της σπιστημης να αντιταξουμε τη δικη μας, που δε χωριζει την επιστημη από τη ρυθμιση της ζωης. Και την αντιληψη τουτη για την ενοτητα επιστημης και πραξης τη βλεπουμε να εφαρμοζεται περα για περα στη μονη χωρα, που θετει τα θεμελια μιας νεας αταξικης κοινωνιας, που καταργει την εκμεταλλευση και βαδιζει προς τον κοπμμουνισμο, δηλαδη τη Σοβιετικη Ενωση. Συμφωνω με την αντιληψη αυτή, η σπουδη της επιστημης είναι αναποσπαστα ενωμενη με γενικη θεωρηση της φυσικης και κοινωνικης πραγμτικοτητας. Και η γενικη αυτή θεωρηση είναι μια επιστημονικη φιλοσοφια.

Επιστημονας χωρις τετοια γενικη επιστημονικη κοσμοθεωρια είναι ενας απλος δεξιοτεχνης, ενας επαγγελματιας, πολύ κατωτερος από έναν εργατη, γιατι ο τελευταιος, όταν είναι συνειδητος, εχει, εστω και στις γενικες γραμμες, την επιστημονικη θεωρηση του κοσμου.

Με την εννοια αυτή μπορω λοιπον να σας πω κι εγω: Ο δρομος, που ανοίγεται μπροστα σας είναι να γινετε επιστημονες. Μου αρκει αυτό. Γιατι ειμαι βεβαιος, πως τοτε τα εννια δεκατα από ‘σας θα δεχτουνε μια μονη επιστημονικη κοσμοθεωρια, που θα τους ικανοποιησει, το διαλεχτικο ματεριαλισμο. Κι ετσι λεγοντας σας να γινετε αληθινοι επιστημονες, είναι το ιδιο σας να σας λεω: γινετε οπαδοι του διαλεχτικου υλισμου.

Κι εχω τουτη την πεποιθηση, γιατι αυτος είναι και ο μονος γνησιος κοινωνικος σας καθορισμος.

Αληθεια! Σκεφτειτε λιγακι. Απο πού ερχεστε εσεις, παιδια μου; Από ποια κοινωνικά στρωματα; Πού ανηκετε; Το μεγαλυτερο πληθος από σας είναι φτωχα παιδια. Η αστικη ταξη βεβαια υψωνει μπροστα στα ματια ολων σας το τίμημα της προδοσιας: θεσεις κρατικες, πελατεια, αξιωματα, τιτλους, για να γινετε οι πνευματικοι στυλοβατες της. Ένα τραγικο παιδομαζωμα! Ετσι και οι γενιτσαροι γινονταν οι πιο φανατικοι διωκτες των χριστιανων, όπως τα παιδια των φτωχων, που σπουδαζουν στα πανεπιστημια και αλλαζουν κοινωνικη κατασταση, γινονται οι πιο φανατικοι αντιδραστικοι.

Αν όμως ακουσετε τι σας λεει κατάβαθα το αιμα σας, δε θα αλλαξοπιστησετε, δεν θα προδωσετε την ταξη σας. Θα πατε με το μερος των φτωχων και θα αγωνιστειτε κι εσεις για να θεμελιωσετε τη νεα ζωη.

Και τοτε θα βαδισετε με βημα ακλονητο στο μονο δρομο, που αληθινα ανοίγεται μπροστα σας.

Πηγή: alfavita