Του ΠΕΤΡΟΥ ΠΑΠΑΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ, πηγή Αριστερή διέξοδος
Η εκατόμβη της περασμένης Τετάρτης στην Αίγυπτο αφαίρεσε το τελευταίο
φύλλο συκής από το στρατιωτικό πραξικήπημα της 3ης Ιουλίου, που ανέτρεψε
τον μοναδικό δημοκρατικά εκλεγμένο ηγέτη στη χώρα των Φαραώ. Απέδειξε
με τον πιο τραγικό τρόπο την πολιτική αφέλεια ή ηλιθιότητα (αν δεν
πρόκειται για κάτι ακόμη χειρότερο) εκείνων των φιλελεύθερων, ακτιβιστών
ή και αριστερών, οι οποίοι είχαν σπεύσει να χαρακτηρίσουν την εκτροπή
του στρατηγού Σίσι ως "δεύτερη επανάσταση", μετά από εκείνη του 2011,
που οδήγησε στην ανατροπή του Χόσνι Μουμπάρακ.
Ό,τι και να καταλογίσει κανείς στους Αδελφούς Μουσουλμάνους και τον
πρόεδρο Μοχάμεντ Μόρσι -οι οποίοι ασφαλώς και διέπραξαν βαρύτατα
σφάλματα, με αποτέλεσμα να εισπράξουν την κατακραυγή μεγάλου μέρους του
κοινωνικού σώματος- δεν μπορεί να συγκριθεί με το αίσχος των τελευταίων
ημερών: Στρατιωτικά ελικόπτερα, τεθωρακισμένα, ελεύθεροι σκοπευτές και
ριπές αυτόματων όπλων εναντίον ειρηνικών διαδηλωτών- μια πραγματική
σφαγή εκατοντάδων ή και χιλιάδων αόπλων.
Για πρώτη φορά, ο εθνικός στρατός επιστρατεύεται εναντίον Αιγυπτίων
πολιτών, κάτι που δεν έγινε ούτε στις τελευταίες ημέρες του καθεστώτος
Μουμπάρακ. Στρατηγοί διορίζονται κυβερνήτες των περισσοτέρων επαρχιών. Ο
στρατιωτικός νόμος επιστρέφει, όπως επί των ημερών του παλιού,
τυραννικού καθεστώτος. Τι άλλο χρειάζεται κανείς για να συνειδητοποιήσει
ότι αυτό που διαδέχθηκε τον Μόρσι είναι μια στρατιωτική χούντα, όπου το
πάνω χέρι το έχουν οι άνθρωποι του παλιού καθεστώτος, ενώ οι διάφοροι
φιλελεύθεροι ή αριστερίζοντες πολιτικοί περιορίζονται στο ρόλο του
μαϊντανού- κάτι που πολύ καθυστερημένα αντελήφθη ο παραιτηθείς
αντιπρόεδρος, Μοχάμεντ ελ Μπαραντέι.
Τα γεγονότα αυτής της εβδομάδας μετέτρεψαν σε άβυσσο τα διασταυρούμενα
ρήγματα που είχαν ήδη ανοίξει μεταξύ οπαδών του λαϊκού κράτους και
ισλαμιστών, νοσταλγών του παλιού καθεστώτος και δημοκρατών, αστυνομίας
και πολιτών, Χριστιανών και Σουνιτών μουσουλμάνων. Η μεγάλη χώρα του
Νείλου μπαίνει σε ένα νέο, σκοτεινό κεφάλαιο της μακρόχρονης ιστορίας
της με χαίνουσες πληγές, οι οποίες θα χρειστούν χρόνια ή και δεκαετίες
για να επουλωθούν. Το μόνο βέβαιο, για την ώρα, είναι ότι η τρομερή
αιματοχυσία των τελευταίων ημερών ανατίναξε κάθε γέφυρα πολιτικής
διαπραγμάτευσης μεταξύ στρατού και ισλαμιστών. Οι τελευταίοι
δικαιολογημένα θα χάσουν κάθε εμπιστοσύνη στην πολιτική διαδικασία, αφού
βλέπουν- όπως διαπίστωσαν και οι σύντροφοί τους στην Αλγερία και στην
Παλαιστίνη, το 1992 και το 2006 αντίστοιχα- ότι η ανταμοιβή για την
εκλογική τους νίκη είναι οι σφαίρες και τα μπουντρούμια των φυλακών.
Το μέγα ερώτημα είναι αν η οξύτατη πολιτική κρίση της Αιγύπτου
κλιμακωθεί σε ανοιχτό εμφύλιο πόλεμο, όπως συνέβη στην Αλγερία τη
δεκαετία του '90 και όπως συμβαίνει, υπό άλλες συνθήκες, σήμερα, στη
Συρία. Μια παρόμοια εξέλιξη θα αποτελούσε πραγματικό εφιάλτη για τον
αραβικό κόσμο, τις χώρες της Μεσογείου και ολόκληρη τη διεθνή κοινότητα.
Γιατί η Αίγυπτος δεν είναι μια οποιαδήποτε αραβική χώρα. Είναι το
μεγαλύτερο και ισχυρότερο αραβικό κράτος (ένας στους τρεις Άραβες είναι
Αιγύπτιος), η παραδοσιακή χώρα- οδηγός του αραβικού κόσμου, που έχει
συνθήκη ειρήνης με το Ισραήλ, συνορεύει με την Παλαιστίνη και αποτελεί
στενό σύμμαχο των Ηνωμένων Πολιτειών.
Έγκυροι αναλυτές, μεταξύ των οποίων ο αρθρογράφος της Independent
Ρόμπερτ Φισκ- σχετική ανάλυση του οποίου δημοσίευσε το TVXS- θεωρούν το
ενδεχόμενο αυτό μάλλον απομακρυσμένο. Τα επιχειρήματά τους είναι εύλογα:
σε αντίθεση με την Αλγερία και τη Συρία, η Αίγυπτος είναι εθνικά
ομογενής χώρα, χωρίς παράδοση λαϊκών επαναστάσεων και γενικευμένης
πολιτικής βίας. Ωστόσο και οι καταστάσεις που βιώνει σήμερα η χώρα είναι
χωρίς προηγούμενο: ποτέ στο παρελθόν δεν υπήρχε τόσο βαθύς εθνικός
διχασμός και ποτέ ο στρατός δεν είχε απονομιμοποιηθεί σε τέτοια έκταση,
στρέφοντας τα όπλα εναντίον του μισού της κοινωνίας.
Επιπλέον, οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι, που εξωθούνται στην παρανομία και στη
βίαιη αντίσταση, είναι μια ιστορική οργάνωση (ιδρύθηκε το 1928), με
βαθιές κοινωνικές ρίζες και μεγάλη πείρα σε συνθήκες παράνομης ή
μισοπαράνομης δράσης. Αλλά ακόμη κι αν τα πράγματα δεν εξελιχθούν σε
ανοιχτό εμφύλιο πόλεμο, θα πρέπει να περιμένουμε μακρά περίοδο αστάθειας
και πολιτικής βίας, καθώς η βίαιη καταστολή αναπόφευκτα θα
ριζοσπαστικοποιήσει μια νέα γενιά ισλαμιστών μαχητών. Κι ας μην ξεχνάμε
ότι ο σημερινός αρχηγός της Αλ Κάιντα, Αϊμάν αλ Ζαουάχρι, είναι
Αιγύπτιος.
Σημαντικές ευθύνες για τις δραματικές εξελίξεις φέρουν οι μεγάλες
δυνάμεις της Δύσης και πρώτα απ' όλα οι Ηνωμένες Πολιτείες. Ουσιαστικά
στήριξαν το πραξικόπημα της 3ης Ιουλίου και εύχονταν να πετύχει,
πασχίζοντας να κρατήσουν τα χέρια τους καθαρά από το αίμα των αθώων. Την
περασμένη Τετάρτη κατάλαβαν ότι δεν μπορούν να έχουν και την πίττα
ακέραια και το σκύλο χορτάτο, χωρίς ωστόσο να αλλάξουν ουσιωδώς γραμμή.
Περιορίστηκαν σε πλατωνικές διαμαρτυρίες και συμβολικές κινήσεις, όπως η
απόφαση του Μπαράκ Ομπάμα να ακυρώσει προγραμματισμένες, κοινές
στρατιωτικές ασκήσεις με την Αίγυπτο.
Δεν ανέλαβαν ωστόσο καμία ουσιαστική πρωτοβουλία, όπως θα ήταν η ακύρωση
της αμερικανικής στρατιωτικής βοήθειας στο στρατό της Αιγύπτου- η
δεύτερη μετά από εκείνη που παρέχεται στο Ισραήλ- και η τοποθέτηση του
στρατιωτικού καθεστώτος σε διεθνή, διπλωματική καραντίνα. Αμήχανοι και
άτολμοι απέναντι σε εξελίξεις που ξεφεύγουν από τον έλεγχό τους, οι
Δυτικοί ηγέτες θυμίζουν τον ήρωα του Μπρεχτ, ο οποίος είναι βουτηγμένος
μέχρι το λαιμό στα βρωμόνερα και πασχίζει να κρατήσει τη χωρίστρα του
στη θέση της...
Παρασκευή 16 Αυγούστου 2013
