Όταν το εκπαιδευτικό σύστημα υποτάσσεται στις εξετάσεις έχει ήδη πεθάνει (Ο μικρός Νικόλας συνηθίζει τις εξετάσεις)

 Χρήστος Επαμ. Κυργιάκης πηγή αριστερό blog

Ήταν δεν ήταν 10 χρονών ο μικρός Νικόλας.

Κρατώντας σφιχτά το χέρι της μαμάς του, της Ζωής, περίμενε έξω από το εξεταστικό κέντρο όπου διεξάγονταν οι εξετάσεις για την απόκτηση κάποιου πτυχίου ξένων γλωσσών.

Χρόνια γείτονες με τη Ζωή, η οποία είχε ένα ακόμη παιδί στο γυμνάσιο, κοντοστάθηκα για να λίγο, περνώντας εκείνο το πρωινό του Σαββάτου, έξω από το εξεταστικό κέντρο.

«Νικόλα, τι γυρεύεις εδώ; Γράφει ο αδερφός σου εξετάσεις και τον περιμένεις να βγει;», ρώτησα το παιδί.

«Δεν γράφει ο αδερφός μου. Εγώ γράφω», μου απάντησε ο μικρός σφίγγοντας το χέρι της μαμάς του.

«Ζωή, τι λέει ο Νικόλας;», ρώτησα έκπληκτος τη μαμά του.

«Αλήθεια λέει. Δίνει τις πρώτες του εξετάσεις στα Αγγλικά για να πάρει το πρώτο του πτυχίο», μου απάντησε χαμογελώντας η Ζωή.

«Σ’ αυτή την ηλικία; Τι να το κάνει αυτό το πτυχίο; Θα το βάλει στο βιογραφικό του και θα ψάξει για δουλειά;» συνέχισα εγώ την ανάκριση.

«Όχι, βέβαια. Αλλά, καλύτερα να μπαίνει στο πνεύμα των εξετάσεων σιγά-σιγά για να συνηθίζει τις συνθήκες. Ξέρεις πόσες εξετάσεις τον περιμένουν; Βάλε στα Αγγλικά μέχρι να πάρει τα δύο πτυχία, στα Γαλλικά, στα Γερμανικά, στο Γυμνάσιο, στο Λύκειο, στις πανελλήνιες, στο Πανεπιστήμιο, στα μεταπτυχιακά του, στον ΑΣΕΠ και ποιος ξέρει πού αλλού μέχρι να μεγαλώσει;» μου απάντησε με αγανάκτηση η Ζωή.

«Και μόνο που τις άκουσα, πιάστηκε η καρδιά μου. Έτσι όπως πάει το παιδί, μάλλον σε άλλες εξετάσεις θα συνηθίσει», της απάντησα.

«Δηλαδή;»

«Σε ιατρικές εξετάσεις για άγχος για στρες και για κανένα αυτοάνοσο, είναι σίγουρο ότι θα συνηθίσει», της είπα και ετοιμάστηκα να φύγω.

«Τι να κάνουμε; Είναι δύσκολο το μέλλον για τα παιδιά αυτά. Πρέπει να μαζέψουν όσα περισσότερα πτυχία μπορούν» είπε η Ζωή και κατευθύνθηκε προς την είσοδο του εξεταστικού κέντρου.

«Και πότε θα παίξει αυτό το παιδί;», ρώτησα, αλλά μάλλον η μαμά και ο μικρός δεν με άκουσαν, καθώς όλοι οι μικροί «εξεταζόμενοι» με τους γονείς τους περνούσαν την είσοδο του «εξεταστηρίου».

Μάλιστα! Τα παιδιά πρέπει να συνηθίσουν από πολύ μικρά στις εξετάσεις!

Πρέπει να συνηθίσουν να «εξετάζονται» και να «αξιολογούνται» από τα γενοφάσκια τους γιατί οι εξετάσεις έχουν πλέον αναχθεί σε υπέρτατο στόχο.

Συνήθως, οι εξετάσεις, αν και εφόσον υπάρχουν, υπηρετούν και υποτάσσονται στο εκπαιδευτικό σύστημα που αποτελεί τη βάση για τις γνώσεις και τις δεξιότητες που αποκτούν οι μαθητές με σκοπό να εξυπηρετήσουν τις πραγματικά δικές τους αλλά και κοινωνικές ανάγκες αξιοποιώντας τις ικανότητες και τα ταλέντα τους.

Όταν το εκπαιδευτικό σύστημα υπηρετεί και υποτάσσεται στις εξετάσεις τότε μιλάμε για ένα εκπαιδευτικό σύστημα που έχει πεθάνει προ πολλού.

Τις τελευταίες δύο δεκαετίες, ίσως και παραπάνω, στη χώρα μας, το κέντρο βάρους έχει μετατοπιστεί από την εκπαιδευτική διαδικασία που συντελείται μέσα στα σχολεία και έχει στερεωθεί στη διαδικασία των εξετάσεων και ειδικά των πανελληνίων εξετάσεων που έχει αναχθεί σε «μητέρα όλων των μαχών».

Οι εξετάσεις από μέσο έχουν γίνει αυτοσκοπός, από την κορυφή της πυραμίδας του όποιου εκπαιδευτικού συστήματος, έχουν γίνει, οι ίδιες μια ολόκληρη πυραμίδα.

Το περιεχόμενο της εκπαίδευσης, οι συνθήκες που τη διαμορφώνουν, οι πραγματικές ανάγκες και τα ενδιαφέροντα των μαθητών, έχουν εγκαταλειφθεί και όλη η συζήτηση και ο προβληματισμός γίνεται για το είδος και το περιεχόμενο, αποκλειστικά, της εκπαιδευτικής διαδικασίας.

Αυτό είχε ως αποτέλεσμα, το περιεχόμενο των εξετάσεων, χρόνο με το χρόνο να απομακρύνεται από την εκπαιδευτική διαδικασία που συντελείται στα σχολεία.

Αντί να αποτελεί συνέπεια και συνέχεια της εκπαιδευτικής διαδικασίας, έρχεται να την υποκαταστήσει.

Ποιος δεν θα διδάξει την επόμενη χρονιά τα θέματα που μπήκαν στις πανελλήνιες και τα οποία, σε πάρα πολλές περιπτώσεις, απουσίαζαν από τα σχολικά εγχειρίδια.

Ποιος μαθητής θα ασχοληθεί με τα του σχολείου, όταν αυτά θεωρούνται άχρηστο υλικό που δεν εξυπηρετεί τον υπέρτατο σκοπό που είναι η καλή απόδοση στις εξετάσεις.

Ας φέρουμε λίγο στο νου μας, την πλειοψηφία των γονιών που έρχονται στο σχολείο για ενημέρωση. Το πρώτο που τους ενδιαφέρει είναι ο βαθμός, γιατί ο βαθμός, προσφέρει κοινωνική αποδοχή και καταξίωση, αυτοεπιβεβαίωση και αυτοεπιβράβευση και συγχρόνως αποτελεί μια πρώτη ένδειξη ότι το παιδί «θα πάει καλά στις εξετάσεις», όποιες και αν είναι αυτές, σε όποια τάξη και αν γίνονται.

Ποιος νοιάστηκε τη χρονιά που τα παιδιά τους έπαιρναν φωτοτυπίες αντί για βιβλία;

Ποιος νοιάστηκε που αυξήθηκαν οι μαθητές στα τμήματα;

Ποιος νοιάστηκε για τα κενά των εκπαιδευτικών, αν αυτοί δεν εμπλέκονταν με τα μαθήματα των πανελληνίων;

Ποιος αναρωτιέται, όχι για το αν μπορούν να ανταποκρίνονται στα θέματα των εξετάσεων, αλλά για το είδος και το περιεχόμενο της μόρφωσης που παίρνουν τα παιδιά στο σχολείο;

Αυτό που κυριαρχεί κατά τη διάρκεια του σχολικού έτους, ειδικά στην Τρίτη λυκείου, είναι οι εξετάσεις.

Τι θέματα θα πέσουν; Από ποιο βιβλίο-πηγή (όχι δεν είναι το σχολικό) θα προέρχονται; Θα είναι δύσκολα; Θα βάλουν τίποτα τραβηγμένο;

Και όταν οι εξετάσεις ολοκληρωθούν και οι θεματοθέτες ολοκληρώσουν το έργο τους, ακολουθεί ο σχολιασμός:

Θέματα για απαιτητικούς. Θέματα για καλά διαβασμένους. Θέματα που ήθελαν αυξημένη κριτική ικανότητα. Θέματα για παπαγάλους. Θέματα για γερούς λύτες.

Ποτέ δεν υπήρξαν:

Θέματα για μαθητές. Θέματα για νέους. Θέματα για παιδιά.

Μα για ποιους μαθητές μιλάμε; Για ποιους νέους και για ποια παιδιά; Όταν, πλέον, από πολύ μικρή ηλικία, στερούνται το παιχνίδι; Υπάρχει παιδί χωρίς παιχνίδι ή παιχνίδι χωρίς παιδιά;

Όταν, η παιδική και η ανθρώπινη, τελικά, ψυχολογία συνθλίβονται στις μυλόπετρες των διαδοχικών εξετάσεων τότε τα παιδιά θα «παίξουν» όταν θα έχουν μεγαλώσει με απρόβλεπτες και δυσάρεστες συνέπειες.

Σε κάποιο τοίχο διάβασα κάποτε:

«Οι μεγάλοι, δεν σταμάτησαν να παίζουν επειδή μεγάλωσαν αλλά, μεγάλωσαν επειδή σταμάτησαν να παίζουν».

Πόσο δίκιο είχε!

Ειδικά τα τελευταία χρόνια, έχω την εντύπωση πως τα παιδιά σταματούν να παίζουν πολύ νωρίς και «μεγαλώνουν», γρήγορα και απότομα.

Θα μου πείτε τώρα: Αν δεν υπήρχαν οι εξετάσεις πώς θα επιλέγονταν οι καλύτεροι;

Προσωπικά, δεν πιστεύω ότι με τις εξετάσεις επιλέγονται πάντα οι καλύτεροι ούτε ότι οι καλύτεροι δεν θα ακολουθούσαν την όποια πορεία τους αν δεν περνούσαν μέσα από κάποιες εξετάσεις.

Όσοι άνθρωποι, διαχρονικά, έχουν σημαδέψει θετικά με τη σκέψη τους και τις πράξεις τους την εξέλιξη της ανθρωπότητας, το έκαναν επειδή πέρασαν σε κάποιες εξετάσεις;

Ήταν οι εξετάσεις που τους εκτόξευσαν ή μήπως, το πάθος τους, το ταλέντο τους η αγάπη και η πίστη τους σε ότι έκαναν που τους ώθησε στο να ψάξουν, να ερευνήσουν και να ανακαλύψουν;

Τελικά, τι σχολείο θέλουμε; Ένα σχολείο που απλώς θα δίνει πιστοποιητικά καλής φοίτησης και διαγωγής ή ένα σχολείο στο οποίο ο μαθητής θα θέλει να έρχεται, θα χαίρεται να περνάει την πύλη του και δεν θα ανυπομονεί πότε θα χτυπήσει το κουδούνι του σχολάσματος;

Αυτό το σχολείο, όμως, απαιτεί άλλες κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες, άλλες κοινωνικές και ηθικές αξίες που βρίσκονται στην αντίπερα όχθη των όσων επικρατούν σήμερα.

Ξέρω πως η κατάργηση των εξετάσεων σημαίνει κατάρρευση μιας από τις βαριές βιομηχανίες του τόπου. Δισεκατομμύρια θα παραμείνουν στις τσέπες των γονιών και πολλοί είναι εκείνοι που θα βρεθούν χωρίς δουλειά από τη μια μέρα στην άλλη. Επικίνδυνη κατάσταση για το σύστημα. Μπορεί να βγουν στους δρόμους, μπορεί να διεκδικήσουν, μπορεί ακόμη, να ορμήσουν και να δαγκώσουν στο σβέρκο τους «υπεύθυνους».

Το φαντάζεστε;